Diferansiyel Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey: Aracınızın Sessiz Kahramanı

100 yılı aşkın süredir hayatımızın merkezinde olan otomobillerin temel parçalarından biri de diferansiyeldir. Peki, "Diferansiyel Nedir?" ve "Diferansiyel Ne İşe Yarar?" sorularına yanıt arıyorsanız, bu yazıda aradığınız tüm bilgileri bulabilirsiniz.

Diferansiyel Nedir?

Askeri yürüyüşlerde veya törenlerde yapılan dönüşlerde; düzenin bozulmaması adına, iç tarafta bulunanlar yavaş, dış tarafta bulunanlar ise hızlı adımlar atarlar. Bu sayede yürüyüş düzeni bozulmaz ve dönüş başarıyla tamamlanır. Araçların tekerlekleri de aynı mantıkla çalışır. Bunu sağlayan otomobil parçasına ise diferansiyel ismi verilir.

Diferansiyel Ne İşe Yarar?

Araçlar, yol boyunca doğrusal bir çizgi izlerler. Virajlarda ise dairesel çizgide hareket ederler. Bu sırada iç tarafta ve dış tarafta kalan tekerlek çiftleri, farklı hareket hızlarıyla dönerler. Bunu sağlayan diferansiyel parçasıdır. Diferansiyel, her iki tekerleğin arasında konumlanır ve yarım dişli bir şaft sayesinde tekerleklere bağlanır. Yani diferansiyel, her iki aksın farklı hızda dönmesini sağlar.

Diferansiyelin Görevleri Nelerdir?

Otomobilin en önemli parçalarından biri olan diferansiyelin oldukça önemli görevleri vardır. Bu görevleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

Motordan gelen gücü tekerleklere iletmek.

Otomobil dönüş yaparken virajın iç tarafında kalan tekerleklerin ve dış tarafında kalan tekerleklerin hızlarının farklı olmasını sağlamak.

Tekerleklerin tur sayılarını düzenlemek.

Motorun sağladığı dönüş hızını düzenlemek. Dönüş hızı ilk olarak şanzıman aracılığıyla değiştirilir. Daha sonra diferansiyele iletilir.

Araç için oldukça hayati sayılan bu parçanın eksikliği durumunda ise dönüşler başarıyla tamamlanamaz. Bu da aracın devrilmesine neden olur.

Diferansiyel Nerede Bulunur?

Diferansiyel parçası, araç türlerine göre farklı yerlerde konumlanır. Diferansiyel, önden çekişli araçlarda, ön aks üzerinde bulunan şanzıman kutusunda yer alır. Arkadan çekişli otomobillerde ise arka aksın ortasında yer alır. Son zamanlarda popülerliği oldukça artan dört çeker araçlarda birden çok diferansiyel bulunur. Bu araçlarda; ön, arka ve aktarma şaftı olmak üzere toplamda 3 adet diferansiyel vardır.

İlginizi çekebilir: Fren Balata Spreyi ile Aracınızın Fren Sistemini Güvende Tutun!

Diferansiyel Çeşitleri Nelerdir?

Piyasada pek çok diferansiyel çeşidine rastlamak mümkündür. Her bir diferansiyel çeşidi, farklı amaçlar doğrultusunda kullanılır.

Genel olarak çeşitleri şu şekilde ayırmak mümkündür:

Açık Diferansiyel (Klasik) Diferansiyel: Pek çok Sedan, Minivan ve Crossover modelinde açık diferansiyel kullanılır.

Kilitli Diferansiyel: Kilitli diferansiyel, gerektiğinde her iki tekerleğinde aynı hızlarda dönmesini sağlamaktır.

Sınırlı Kaymalı Diferansiyel: Açık diferansiyel kullanılan bir araçta; tekerleklerin birisinde tork kaybı yaşandığında, bu düşüş diğer tekerlekte de yaşanır. Sınırlı kaymalı diferansiyel ise bu sorunu çözer.

Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel: Elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel, elektronik kontrol üniteleri aracılığıyla tekerlekler arasındaki tork dağılımını otomatik olarak ayarlar.

Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel: Dinamik tork kontrollü diferansiyel, motor torkunu her bir tekerleğe ayrı ayrı dağıtarak, maksimum çekiş ve yol tutuşu sağlar.

Diferansiyel Bakımı Nasıl Yapılır?

Yapısı gereğince, pek çok dişliyi bir arada çalıştıran diferansiyel, motor gücünü tekerleklere en uygun biçimde ileten, oldukça önemli bir parçadır. Bu da diferansiyelin bakım konusunu oldukça önemli bir hale getirir. Diferansiyel bakımına şu başlıklar altında devam edebiliriz:

Diferansiyel Yağı Değişimi: Diferansiyel içerisinde bulunan dişli ve çarkların yağlanması işlemi, birbirlerine sürtünerek zarar görmelerinin önüne geçer. Diferansiyel yağını düzenli olarak değiştirmek, sık sık yağ seviyesini kontrol etmek, genel bakım konusunda yeterli olur. Fakat yağın değiştirilme sıklığı, araç modellerine ve kullanımın sıklığına göre farklılık gösterir. Bu nedenle kullanım kılavuzunu kontrol etmek ve yetkili servislerle görüşmek en doğrusu olacaktır.

Diferansiyel Arıza Belirtileri: Diferansiyelde oluşabilecek arızaları erken tespit etmek oldukça önemlidir. Aşağıdaki belirtiler diferansiyelde problem olabileceğini gösterebilir:

Virajlarda tekerleklerden gelen sesler

Aracı hızlandırırken veya yavaşlatırken gelen sesler

Dönüşlerde zorlanma

Kaygan zeminlerde çekiş kaybı

Eğer bu belirtilerden herhangi biriyle karşılaşıyorsanız, aracınızı yetkili bir servise götürerek diferansiyel kontrolü yaptırmanızda fayda var.

Diferansiyel Yedek Parça Seçimi: Otomobillere yedek parça seçimi yapılırken, parçaların araç ile uyumlu olmasına ve orijinal olmasına dikkat edilmesi gerekir. Bu durum aracın daha sonraki performansı için önemlidir. Parçanın orijinal olmaması, otomobilin piyasa değerini de düşürür. Dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise; alınacak ürünlerin faturalı olmasıdır. Alınan parçanın faturası olmaması, o parçanın garantisinin bulunmadığı manasına gelir.

Buraya kadar diferansiyelin ne olduğunu, görevlerini ve çeşitlerini öğrendik. Diferansiyel ile ilgili olarak merak edebileceğiniz başka sorular da olabilir. Bu soruları aşağıda yanıtlamaya çalışalım:

Diferansiyel hangi durumlarda kilitlenir?

Off-road sürüş: Arazi koşullarında, tekerleklerden birinin çekiş gücünü kaybetmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Açık diferansiyel bu durumda gücü kaybeden tekerleğe gönderir. Kilitli diferansiyel ise her iki tekerleğin de aynı hızda dönmesini sağlayarak çekiş gücünü arttırır.

Karla kaplı yollar veya buzlu zemin: Düşük yol tutuşu olan bu zeminlerde açık diferansiyel yetersiz kalabilir. Kilitli diferansiyel, tekerleklerin kaymasını önleyerek güvenli bir sürüş sağlar.

Her daim kilitli diferansiyel kullanmak iyi bir fikir mi?

Hayır. Kilitli diferansiyel, yalnızca zorlu yol koşullarında kullanılmalıdır. Normal şartlarda kilitli diferansiyel kullanmak, lastiklerin aşınmasını arttırır ve virajlarda zorlanmaya sebep olur.

Sınırlı kaymalı diferansiyel (LSD) nedir?

Sınırlı kaymalı diferansiyel (LSD), açık diferansiyel ile kilitli diferansiyel arasında bir köprü görevi görür. Açık diferansiyelde olduğu gibi normal şartlarda çalışır ancak tekerleklerden birinde çekiş kaybı yaşandığında otomatik olarak harekete geçer. Bu sayede sınırlı kaymalı diferansiyel, çekiş gücünü kaybetmeden yola tutunmayı sağlar.

Elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel (eLSD) nedir?

Elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel (eLSD), standart LSD'ye göre daha gelişmiş bir teknolojidir. Elektronik kontrol üniteleri aracılığıyla tekerlekler arasındaki tork dağılımını otomatik olarak ayarlar. Bu sayede eLSD, her türlü yol koşulunda maksimum çekiş ve yol tutuşu sağlar.

Diferansiyel hakkında ilginç bilgiler:

İlk diferansiyel, 1827 yılında Fransız mühendis Onésiphore Pecqueur tarafından icat edildi.

Diferansiyel, otomobil yarışlarında da oldukça önemli bir yere sahiptir. Farklı yarış türlerinde kullanılan diferansiyel çeşitleri vardır.

Diferansiyel teknolojisi, motosikletlerde ve bazı bisiklet modellerinde de kullanılmaktadır.

Son olarak diferansiyel, karmaşık bir mekanizma gibi görünse de aslında çalışma prensibi oldukça basittir. Diferansiyel sayesinde aracınız güvenli ve konforlu bir şekilde virajları dönebilir ve farklı yol koşullarına adapte olabilir. Umarım bu yazı diferansiyel hakkında size kapsamlı bilgi vermiştir.

Bu yazıda, diferansiyel hakkında bilmeniz gereken her şeyi ele aldık. Diferansiyel ile ilgili sorularınız varsa, sizlere yardımcı olmaktan memnun oluruz.

İlginizi çekebilir: Triger Seti Nedir? Hangi Araçlarda Kullanılır?